Temat projektu: „Kultura pamięci o II wojnie światowej w Niemczech - Historia Niemiec po II wojnie światowej”
W dniach 18–23 maja 2025 roku uczestniczyliśmy w drugiej części polsko-niemieckiej wymiany młodzieżowej, która odbyła się w Berlinie oraz okolicach. Projekt stanowił kontynuację spotkania, które miało miejsce w Warszawie w październiku 2024 roku, kiedy to gościliśmy grupę uczniów z partnerskiej szkoły Campus Da Vinci z Nauen. Już wtedy wspólnie rozpoczęliśmy pracę nad tematyką II wojny światowej, pamięci historycznej i jej roli w społeczeństwach obu krajów.
W Warszawie odwiedziliśmy wiele miejsc pamięci. Prowadziliśmy również warsztaty w grupach mieszanych, rozmawiając o różnych narracjach historycznych i budowaniu wspólnej kultury pamięci. Odbywały się wtedy także zajęcia integracyjne, animacje językowe, gry miejskie i warsztaty, dzięki którym mogliśmy się lepiej poznać i jednocześnie szlifować język niemiecki i angielski.
W maju 2025 przyszedł czas na naszą rewizytę w Berlinie.
W niedzielę rano wyruszyliśmy z Warszawy pociągiem do Berlina. Po dotarciu na miejsce zostaliśmy serdecznie przywitani przez naszych niemieckich partnerów. Wieczorem zjedliśmy wspólną obiadokolację, po której odbyły się animacje językowe, które nie tylko przełamały pierwsze bariery, ale też wprowadziły atmosferę zaufania i otwartości. Ćwiczyliśmy zarówno niemiecki, jak i angielski, biorąc udział w zabawnych zadaniach i grach integracyjnych.
Poniedziałek – Instytut Pileckiego, historia Berlina i wystawa „Roads not taken”
Pierwszego pełnego dnia uczestniczyliśmy w warsztatach edukacyjnych w berlińskim oddziale Instytutu Pileckiego, gdzie zgłębialiśmy losy jednostek w systemach totalitarnych oraz sposoby upamiętniania ofiar II wojny światowej. Wspólnie analizowaliśmy dokumenty i świadectwa ofiar oraz rozmawialiśmy o roli archiwów w zachowywaniu pamięci.
Po południu odwiedziliśmy Checkpoint Charlie, dawny punkt kontrolny między Berlinem Wschodnim a Zachodnim, który symbolizuje realia zimnej wojny i podziału Niemiec. Następnie udaliśmy się do Deutsches Historisches Museum /Niemieckie Muzeum Historyczne/, gdzie zwiedziliśmy wystawę czasową „Roads not taken”, prezentującą alternatywne scenariusze kluczowych momentów w historii Niemiec XX wieku. Ekspozycja skłaniała do refleksji nad tym, jak decyzje polityczne i społeczne wpłynęły na bieg historii – i jak mogły potoczyć się inaczej.
Dzień zakończyliśmy wspólnym spacerem po centrum Berlina – podziwialiśmy Bramę Brandenburską, Reichstag i Potsdamer Platz.
Wtorek – Sachsenhausen, East Side Gallery i Muzeum STASI
We wtorek rano odwiedziliśmy były obóz koncentracyjny Sachsenhausen w Oranienburgu. W ramach zajęć edukacyjnych zwiedziliśmy teren obozu, poznaliśmy historię jego funkcjonowania i losów więźniów – zarówno w czasach nazistowskich, jak i później, gdy obiekt służył jako radziecki obóz specjalny. Atmosfera miejsca skłaniała do refleksji nad odpowiedzialnością, pamięcią i zapominaniem.
Równolegle część grupy odwiedziła mniejsze, ale równie poruszające miejsce pamięci w Falkensee, poświęcone przymusowej pracy i deportacjom.
Następnie udaliśmy się na spacer wzdłuż East Side Gallery – zachowanego fragmentu Muru Berlińskiego, który stał się międzynarodową galerią sztuki ulicznej i miejscem symbolizującym upadek komunizmu.
Po południu odwiedziliśmy Muzeum STASI, znajdujące się w byłej centrali wschodnioniemieckiej służby bezpieczeństwa. Obejrzeliśmy wystawę „Wgląd w tajemnicę”, która prezentuje metody inwigilacji, szantażu i kontroli obywateli przez reżim NRD. Interaktywne eksponaty i oryginalne dokumenty pozwoliły nam zrozumieć realia życia w państwie totalitarnym.
Środa – Poczdam i święto szkoły partnerskiej
W środę rano wybraliśmy się do Poczdamu, gdzie odwiedziliśmy ulicę Leistikow – dawną siedzibę sowieckiego kontrwywiadu i więzienie śledcze, w którym przetrzymywano Niemców podejrzanych o szpiegostwo. Zwiedzanie było przejmujące – przewodniczka opowiadała o losach więźniów, ich warunkach życia i losach po zwolnieniu.
Następnie udaliśmy się do miejsca pamięci na Lindenstraße, dawnego więzienia Gestapo i STASI. Zwiedziliśmy wystawy poświęcone oporowi wobec dyktatur i walce o prawa człowieka.
Po południu udaliśmy się do Nauen, gdzie braliśmy udział w święcie szkoły Campus Da Vinci. Wspólne zabawy, prezentacje uczniów, zwiedzanie nowoczesnego kampusu oraz międzynarodowy grill z uczestnikami projektów Erasmus+ z Francji i Hiszpanii – wszystko to stworzyło radosną i otwartą atmosferę. Tego dnia dominowały rozmowy, śmiech, spontaniczne tańce i wspólne gry integracyjne.
Czwartek – Muzeum NRD, spotkanie ze świadkiem historii i Pomnik Holokaustu
Czwartek rozpoczęliśmy od wizyty w Muzeum NRD, gdzie w sposób interaktywny zaprezentowano życie codzienne w Niemczech Wschodnich. Można było wejść do typowego enerdowskiego mieszkania, zajrzeć do samochodu Trabant, poznać mechanizmy propagandy i funkcjonowanie gospodarki planowej.
Następnie udaliśmy się do Hohenschönhausen, dawnego więzienia STASI, gdzie wzięliśmy udział w spotkaniu ze świadkiem historii – byłym więźniem politycznym, który opowiedział o swoim aresztowaniu, przesłuchaniach i walce o godność. To było jedno z najbardziej poruszających wydarzeń tygodnia.
Po południu odwiedziliśmy Pomnik Pomordowanych Żydów Europy (Holocaust-Mahnmal) – centralne miejsce pamięci o ofiarach Zagłady w Berlinie. Przejście przez monumentalną instalację z betonowych bloków było silnym doświadczeniem emocjonalnym. Rozmawialiśmy o znaczeniu takich miejsc w przestrzeni publicznej i o potrzebie edukacji o Holokauście.
Piątek – Ewaluacja i pożegnanie
Ostatniego dnia udaliśmy się na Alexanderplatz, gdzie spędziliśmy wspólnie czas. Dokonaliśmy ewaluacji projektu: podsumowaliśmy działania, dzieliliśmy się wrażeniami i refleksjami. Wielu uczestników mówiło o tym, jak bardzo projekt wpłynął na ich sposób postrzegania historii, ale też jak ważna była współpraca międzynarodowa, budowanie relacji i przełamywanie stereotypów.
Po wzruszającym pożegnaniu wróciliśmy pociągiem do Warszawy.
